Diversiteit

Diversiteit

Voor een klein ras als de Hollandse herder is het belangrijk dat er voldoende genetische variatie ofwel diversiteit is in de populatie.
De korthaar variëteit is de grootste variëteit binnen de Hollandse herder en heeft ook nog de meeste variatie in genen.

Op 27 februari 2018 hield geneticus Pieter Oliehoek een lezing met als titel ‘fokken voor diversiteit’ voor alle rasverenigingen van Nederlandse hondenrassen.
Om de genenpool van de Hollandse Herder te analyseren zijn 2 methodes te gebruiken:

  1. De genenpool gaan onderzoeken via DNA
  2. Op basis van stamboomanalyse bekijken wat er binnen de populatie aan diversiteit aanwezig is.

Voor de stamboekanalyse wordt gekeken naar de volgende kengetallen:

  • Populatie grootte / aantal founders
  • Founder Genome Surviving (FGS) ==> aantal unieke genen = aantal founders dat nog steeds aanwezig is in de populatie
  • Founder Genome Equivalents (FGE) ==> spreiding van genen / verwantschap = de mate van diversiteit binnen de populatie
  • Mean kinship = gemiddelde verwantschap van een individu t.o.v. de populatie

Voor de VVHH (rasvereniging voor de Hollandse Herder) heeft Gabri Kolster in 2018 een populatie analyse gemaakt op basis van stamboekgegevens vanaf 1898.
Uit die analyse kwam dat voor de korthaar variëteit nog veel spreiding van genen is. De analyse kwam uit op 49 founders. Founders zijn honden waarvan de ouders vaak onbekend zijn en die onderling onverwant zijn. Dat aantal is zeer hoog in vergelijking met die van de Ruw- en Langharen, dat betekent dan ook dat we in het Korthaarbestand nog veel variatie hebben, meer dan bij de andere variëteiten.
Voor de statistieken: van de 49 founders zijn er 38 als echte korthaar ingeschreven, 6 als Ruwhaar en 2 als Langhaar (In de beginjaren van de 19e eeuw mochten de variëteiten onderling gepaard worden). Verder nog 2 Duitse Herders en 1 Tervuerense Herder.

De honden van NU bezitten dus allemaal nog genen van deze 49 founders.

Hoofdboodschap lezing Pieter Oliehoek

  • Door veelvuldig gebruik van ouderdieren nemen bepaalde genen de overhand ==>  dat zijn de genen van dominante voorouders die inmiddels in alle honden aanwezig zijn
  • Deze dominante voorouders maakt dat ieder dier familie van elkaar is
  • Alle dieren raken verwant aan elkaar, gevolg is dat elke kruising inteelt veroorzaakt
  • Inteelt is een gevolg, GEEN oorzaak (1 nieuwe founder, volgende generatie is weer 0% inteelt)
  • Inteelt is genetisch, maar NIET erfelijk (een hoog ingeteelde hond gebruiken is per definitie niet iets slecht, de hond geeft inteelt niet door!)
  • Inteelt toename van individuen in de populatie geeft uiteindelijk inteeltdepressie: lagere afweer = gevoeliger voor (ras specifieke) ziekten; kleinere nesten; verminderde fertiliteit; verkorte levensduur.
  • Diversiteit is het hoogst als de gemiddelde verwantschap (mean kinship) het laagst is
  • Diversiteit ‘voorkomt’ inteelt en genetische ziekten

Conclusies voor verlies van diversiteit:

  1. Klein aantal ‘goede’ reuen domineren de fokkerij
  2. Onverwante dieren worden niet opgemerkt

Op stamboom zie je namelijk niet of dieren verwant aan elkaar zijn of juist onverwant. Mate van verwantschap zal je moeten berekenen over gehele populatie, dus niet alleen over de laatste 10 generaties!

Hoe kunnen we verlies van diversiteit tegengaan:

  1. Eenmalige nesten stimuleren (de zogenaamde gelegenheidsnestjes)
  2. Zoveel mogelijk verschillende honden inzetten
  3. Mean kinship gebruiken = fokken op minimale verwantschap. Dat betekent dat je de (meest) onverwante dieren moet gaan zoeken in je populatie
  4. Inkruisen van honden van andere rassen (out-cross). Hoeveel kruisingen nodig? Heeft alleen effect als het in combinatie gaat met maatregelen 1, 2 en 3. Anders een eenmalig effect waarbij de ‘nieuwe’ founder weer verloren gaat over de generaties heen. Bovendien verlies je met inkruisen van een ander ras altijd een deel van de ras specifieke eigenschappen qua exterieur, maar ook van gedrag.

Pieter Oliehoek heeft naar aanleiding van zijn lezing in 2018 de gehele database van de Hollandse herder in zijn Dogs Global database ingelezen. Op dit moment werken wij samen met Pieter om de database verder te ontwikkelen met tools ter ondersteuning van onze fokkerij.
Zo kunnen wij nog beter de juiste keuzes maken voor het fokken van gezonde Hollandse herders.

Back To Top